Trądzik dorosłych – przyczyny, leczenie i profilaktyka

Trądzik dorosłych to przewlekła choroba skóry, która coraz częściej dotyka osoby po 25. roku życia, niezależnie od płci. Choć kojarzony głównie z okresem dojrzewania, może utrzymywać się lub pojawić ponownie w wieku dorosłym. Jego rozwój wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi, stresem, dietą, mikrobiomem skóry i nieprawidłową pielęgnacją.

• Trądzik dorosłych częściej występuje u kobiet, zwłaszcza po 30. roku życia
• Stres, zaburzenia hormonalne i dieta o wysokim indeksie glikemicznym nasilają objawy
• Kluczową rolę odgrywa równowaga mikrobiomu i prawidłowa pielęgnacja skóry
• Leczenie wymaga podejścia skojarzonego – dermatologicznego i stylu życia
• Trądzik wpływa nie tylko na wygląd, ale i na zdrowie psychiczne oraz samoocenę

Zobacz też: Skóra atopowa czyli jaka? Jak rozpoznać problem i pielęgnować skórę?

Czym jest trądzik dorosłych i kogo najczęściej dotyczy?

Trądzik dorosłych (ang. Adult Acne, TLD) to przewlekła, zapalna choroba gruczołów łojowych i mieszków włosowych. Objawia się obecnością zaskórników, grudek, krost, a czasem także bolesnych nacieków zapalnych. Zmiany najczęściej lokalizują się w tzw. strefie U – na żuchwie, brodzie, szyi i dolnych partiach policzków.

Według badań opublikowanych w Journal of the American Academy of Dermatology (2023), trądzik dorosłych występuje u 40–50% kobiet i 20–25% mężczyzn po 25. roku życia. U części osób ma charakter przetrwały (utrzymuje się od okresu dojrzewania), a u innych – późny (pojawia się po 30. roku życia).

Do najczęstszych objawów należą:

• Zaskórniki otwarte i zamknięte
• Grudki i krosty zapalne
• Nadmierne przetłuszczanie się skóry
• Blizny i przebarwienia pozapalne

Jakie są przyczyny i czynniki ryzyka trądziku dorosłych?

Patogeneza trądziku dorosłych jest wieloczynnikowa i obejmuje zarówno czynniki wewnętrzne, jak i środowiskowe. Główną rolę odgrywają zaburzenia hormonalne (androgeny, progesteron, prolaktyna), nadprodukcja sebum, nieprawidłowe rogowacenie naskórka i kolonizacja bakteriami Cutibacterium acnes.

Z badań Dermato-Endocrinology (2022) wynika, że u kobiet jednym z kluczowych mechanizmów jest nadwrażliwość mieszków włosowych na androgeny oraz zaburzenia hormonalne w przebiegu zespołu policystycznych jajników (PCOS). Zmiany nasilają się również w drugiej fazie cyklu menstruacyjnego.

Do najważniejszych czynników ryzyka należą:

• Stres i wzrost poziomu kortyzolu
• Dieta o wysokim indeksie glikemicznym (cukry proste, nabiał, przetworzona żywność)
• Palenie papierosów i stres oksydacyjny
• Nieprawidłowa pielęgnacja i kosmetyki komedogenne
• Zanieczyszczenia środowiska i brak snu

W metaanalizie Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology (2023) wykazano, że palenie zwiększa ryzyko wystąpienia trądziku dorosłych o ponad 40%, a dieta bogata w produkty o wysokim indeksie glikemicznym – o 54%.

Jak diagnozuje się i leczy trądzik dorosłych?

Diagnoza trądziku dorosłych opiera się na ocenie klinicznej dermatologa, który analizuje charakter zmian skórnych, ich umiejscowienie oraz możliwe czynniki hormonalne. U kobiet często wykonuje się badania hormonalne (androgeny, prolaktyna, TSH, progesteron) w celu wykluczenia PCOS lub innych zaburzeń endokrynnych.

Leczenie jest wielokierunkowe i obejmuje terapię miejscową, ogólną oraz modyfikację stylu życia.

Najczęściej stosowane metody to:

• Retinoidy miejscowe (adapalen, izotretynoina) – regulują rogowacenie i wydzielanie sebum
• Kwas azelainowy i salicylowy – działają przeciwzapalnie i rozjaśniają przebarwienia
• Nadtlenek benzoilu – hamuje rozwój Cutibacterium acnes
• Antybiotyki miejscowe lub ogólne – w przypadkach zapalnych
• Leki hormonalne (antykoncepcja, spironolakton) – u kobiet z zaburzeniami hormonalnymi

Z badań British Journal of Dermatology (2023) wynika, że terapia skojarzona retinoidu z nadtlenkiem benzoilu redukuje liczbę zmian zapalnych o ponad 60% w ciągu 12 tygodni. W trudnych przypadkach rozważa się izotretynoinę doustną pod ścisłym nadzorem lekarza.

Jak pielęgnować skórę trądzikową u dorosłych?

Pielęgnacja skóry z trądzikiem dorosłych powinna wspierać leczenie, wzmacniać barierę hydrolipidową i ograniczać stany zapalne. Zbyt agresywne środki oczyszczające czy wysuszające mogą nasilać łojotok i prowadzić do zaostrzeń.

Podstawowe zasady pielęgnacji obejmują:

• Delikatne oczyszczanie skóry 2 razy dziennie preparatami bez alkoholu i mydła
• Stosowanie kwasów złuszczających (salicylowy, migdałowy, azelainowy) w niskich stężeniach
• Utrzymanie odpowiedniego nawilżenia (np. kwas hialuronowy, ceramidy)
• Regularne stosowanie filtrów przeciwsłonecznych (SPF 30+)
• Unikanie ciężkich kremów i kosmetyków komedogennych

Coraz większą rolę w pielęgnacji odgrywają prebiotyki i probiotyki wspierające mikrobiom skóry. Ich działanie potwierdzono w badaniach Frontiers in Microbiology (2022), wskazujących na zdolność do redukcji stanów zapalnych i poprawy równowagi mikrobiologicznej.

Jaka jest rola diety i stylu życia w przebiegu trądziku dorosłych?

Styl życia ma ogromny wpływ na kondycję skóry. Dieta bogata w błonnik, antyoksydanty, zdrowe tłuszcze i produkty o niskim indeksie glikemicznym działa przeciwzapalnie i zmniejsza nasilenie zmian. Z kolei dieta zachodnia (Western Diet) sprzyja hiperinsulinemii i zwiększonemu wydzielaniu sebum.

Zalecane produkty to:

• Warzywa i owoce bogate w antyoksydanty
• Ryby morskie, orzechy i oliwa z oliwek (kwasy omega-3)
• Produkty pełnoziarniste o niskim IG
• Źródła cynku i witaminy A (pestki dyni, marchew, wątróbka)

Należy ograniczyć nabiał, alkohol, ostre przyprawy i żywność przetworzoną. Istotna jest również higiena snu – niedobór snu zwiększa poziom kortyzolu i nasila stany zapalne skóry. Aktywność fizyczna poprawia krążenie i metabolizm skóry, co wspiera proces gojenia.

Wpływ trądziku dorosłych na psychikę i samoocenę

Trądzik dorosłych to nie tylko problem estetyczny – często prowadzi do obniżonej samooceny, izolacji społecznej i zaburzeń emocjonalnych. Badanie Journal of Affective Disorders (2023) wykazało, że nawet umiarkowana postać trądziku wiąże się z podwyższonym ryzykiem depresji i lęku społecznego.

Włączenie wsparcia psychologicznego lub terapii poznawczo-behawioralnej może znacząco poprawić jakość życia pacjentów. Współpraca dermatologa, psychologa i dietetyka daje najlepsze efekty terapeutyczne.

Sekcja pytań i odpowiedzi (Q&A)

Czy trądzik dorosłych różni się od młodzieńczego?
Tak. U dorosłych zmiany częściej występują w dolnych partiach twarzy i mają charakter zapalny. U młodzieży dominują zaskórniki i grudki w strefie T.

Czy stres może powodować trądzik?
Tak. Stres zwiększa poziom kortyzolu, który nasila produkcję sebum i stany zapalne.

Czy dieta naprawdę ma znaczenie?
Tak. Dieta o niskim indeksie glikemicznym i bogata w błonnik oraz zdrowe tłuszcze może zmniejszyć liczbę zmian trądzikowych.

Jak długo trwa leczenie trądziku dorosłych?
Pierwsze efekty widoczne są po 6–8 tygodniach, ale pełna terapia często wymaga kilku miesięcy i stałej pielęgnacji pod okiem dermatologa.

Źródła:

1. Journal of the American Academy of Dermatology. 2023;89(4):734–748.
2. Dermato-Endocrinology. 2022;14(1):204–218.
3. Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology. 2023;16:553–567.
4. British Journal of Dermatology. 2023;189(2):321–336.
5. Frontiers in Microbiology. 2022;13:903421.
6. Journal of Affective Disorders. 2023;330:163–172.