E-recepta za granicą. Czy można wykupić luki będąc w podróży?

Wyjazdy mają w sobie coś z magii. Lotnisko pachnie ekscytacją, pierwszy krok na obcej ziemi daje poczucie wolności, a odległe miasta kuszą zapachem przypraw, dźwiękiem obcych języków i smakiem nieznanych potraw. Podróżowanie stało się czymś więcej niż tylko wakacyjną rozrywką. To część stylu życia, a dla wielu także codzienność zawodowa. Ale nawet najpiękniejszy wyjazd może zostać zakłócony przez tak prozaiczny, a zarazem kluczowy szczegół jak… brak leków. Skończone tabletki na nadciśnienie, zapomniana insulina czy antybiotyk, którego kurację trzeba kontynuować. Takie sytuacje, zamiast pocztówkowego wspomnienia, potrafią zamienić podróż w koszmar. I tu na scenę wchodzi e-recepta za granicą. Elektroniczny dokument, który już na dobre zadomowił się w Polsce, wydaje się być rozwiązaniem idealnym.

Przecież skoro kod SMS działa w kraju, dlaczego nie miałby otworzyć przed nami drzwi do apteki w Lizbonie, Rzymie czy Berlinie? Rzeczywistość wygląda jednak nieco bardziej skomplikowanie. To, czy e-recepta zadziała za granicą, zależy od wielu czynników: prawa danego państwa, zakresu unijnej współpracy, a czasem po prostu od dobrej woli farmaceuty.

E-recepta za granicą w Europie. Unijne zasady i polska praktyka

Unia Europejska od kilku lat stara się stworzyć jednolity system wymiany elektronicznych recept. Idea jest prosta: pacjent z Polski, który podróżuje po Europie, powinien mieć możliwość wykupienia swoich leków w dowolnym kraju członkowskim, bez konieczności odwiedzania lokalnych lekarzy i tłumaczenia historii choroby. W praktyce wdrażanie tego systemu przebiega etapami i nie wszędzie działa tak samo sprawnie.

Polska jest częścią projektu eHealth Digital Service Infrastructure (eHDSI), który umożliwia korzystanie z transgranicznych e-recept w niektórych krajach. Na chwilę obecną polska e-recepta za granicą honorowana jest m.in. w Estonii, Finlandii, Chorwacji i Portugalii, a lista państw sukcesywnie się poszerza. To ogromny krok naprzód, bo oznacza, że pacjent z Warszawy, który nagle przypomina sobie o lekach na chorobę przewlekłą podczas pobytu w Helsinkach, może bez problemu udać się do apteki i wykupić potrzebne preparaty, pokazując farmaceucie swój kod i numer PESEL.

Jednak w innych krajach Europy sprawa wciąż bywa bardziej złożona. We Francji czy Niemczech polska e-recepta nie zawsze zostanie zrealizowana, a pacjent może zostać poproszony o okazanie papierowego zaświadczenia od lekarza. W takich przypadkach konieczne bywa wykupienie wizyty u lokalnego specjalisty, co generuje dodatkowe koszty i stres. To przypomina nam, że system, choć coraz bardziej nowoczesny, nadal znajduje się w fazie rozwoju.

Podróżnik i jego apteczka: między teorią, a praktyką

W teorii można powiedzieć: e-recepta rozwiązuje problem, w praktyce jednak podróżnik powinien być zapobiegliwy. Najrozsądniej jest zadbać o odpowiedni zapas leków jeszcze przed wyjazdem, szczególnie jeśli mówimy o preparatach stosowanych przewlekle. Lekarze często mogą przepisać dawki na kilka miesięcy. Dzięki temu wyjazd nawet na dłuższy czas nie niesie ze sobą ryzyka przerwania terapii.

Jednak życie pisze własne scenariusze. Zdarza się, że bagaż zginie na lotnisku, blister tabletek zostanie w hotelowej szufladzie, a choroba przewlekła da o sobie znać szybciej, niż przewidywaliśmy. W takich sytuacjach e-recepta okazuje się bezcenna. Nawet jeśli nie każdy kraj Unii zrealizuje polski dokument elektroniczny, możliwość szybkiego połączenia się z lekarzem online w Polsce i uzyskania dokumentu w aplikacji to fundament poczucia bezpieczeństwa. Wystarczy jeden telefon do lokalnej apteki, by upewnić się, czy polski kod zostanie przyjęty. Albo – jeśli nie – przygotować się na konieczność skorzystania z lokalnej konsultacji.

Ciekawym przykładem może być podróżny z astmą, który wybiera się do Portugalii. Tam polska e-recepta działa bez problemu. A to daje mu komfort i pewność, że w razie potrzeby uzupełni inhalator w aptece nad oceanem. Inaczej wyglądałaby jednak sytuacja w Grecji, gdzie systemu transgranicznego jeszcze w pełni nie wdrożono. Tam konieczna byłaby wizyta u lokalnego lekarza. To pokazuje, że choć technologia ma ogromny potencjał, wciąż potrzebujemy zdrowego rozsądku i świadomości ograniczeń.

E-recepta za granicą: a co poza Unią Europejską?

Podróże nie kończą się przecież na granicach Unii. Co z osobą, która leci do Stanów Zjednoczonych, Turcji czy Tajlandii? Niestety, w takich przypadkach polska e-recepta za granicą nie ma żadnej mocy prawnej. Każdy kraj ma własne regulacje dotyczące recept, a ich realizacja wymaga zazwyczaj konsultacji z lokalnym lekarzem.

Czy to oznacza, że system elektroniczny w ogóle nie ma sensu poza Europą? Niekoniecznie. Choć sama e-recepta nie będzie honorowana, dokument w formie cyfrowej może stanowić dodatkowy dowód historii leczenia. W wielu krajach lekarze, widząc szczegółowe informacje o dawkach i lekach stosowanych w Polsce, łatwiej i szybciej przepiszą lokalny odpowiednik. To szczególnie ważne w przypadku rzadkich chorób przewlekłych czy nietypowych preparatów, których nazwy handlowe mogą różnić się w zależności od kraju.

Czy przyszłość należy do transgranicznych recept?

Nie ma wątpliwości, że zmierzamy w stronę pełnej cyfryzacji systemów ochrony zdrowia. W perspektywie kilku lat e-receptę zrealizujemy w większości państw Unii. Pacjent z Polski zaś nie będzie musiał martwić się o swoje leki podczas podróży służbowej czy urlopu. To wielki krok ku prawdziwie wspólnemu rynkowi zdrowotnemu, w którym granice nie będą przeszkodą w dbaniu o zdrowie.

Warto jednak pamiętać, że droga do tego celu wymaga czasu. Różnice w przepisach, systemach informatycznych i praktykach medycznych poszczególnych krajów sprawiają, że proces wdrażania rozwiązań transgranicznych jest powolny. Ale sama idea jest zbyt ważna, by ją porzucić. Pacjent XXI wieku jest mobilny, pracuje zdalnie, podróżuje, spędza miesiące poza krajem i ma prawo oczekiwać, że jego leczenie nie będzie zatrzymywać się na granicy.

Podróżować bezpiecznie, czyli świadomie

Ostatecznie, e-recepta za granicą w podróży to nie tylko kwestia technologii, ale także podejścia pacjenta. Zawsze warto planować wyjazdy z zapasem leków, sprawdzić przed podróżą listę państw, w których polska e-recepta jest honorowana, a także mieć pod ręką aplikację pacjenta z dostępem do dokumentów. To daje komfort i spokój, że nawet w obcym kraju nie zostaniemy sami w obliczu problemu.

Bo podróż to przede wszystkim wolność. Swoboda odkrywania, poznawania i doświadczania. A wolność ta smakuje najlepiej wtedy, gdy nie musimy martwić się o zdrowie. E-recepta, nawet jeśli jeszcze nie działa wszędzie tak, jak byśmy chcieli, jest jednym z tych narzędzi, które krok po kroku przybliżają nas do świata, w którym medycyna naprawdę podąża za pacjentem  Bez względu na to, czy stoi on w kolejce w polskiej aptece, czy spaceruje ulicami Barcelony.