E-recepta bez konsultacji medycznych? Czy to w ogóle możliwe?

Jeżeli jesteś stałym czytelnikiem naszego poradnika medycznego, wiesz zapewne, że era cyfryzacji w medycynie z jednej strony ma się dobrze, z drugiej – dopiero się rozkręca. Rozkręca się jednak na tyle szybko, że wiele kwestii, z pozoru oczywistych i naturalnych, wymaga głębszej analizy i postawienia sobie dodatkowych pytań. Jednym z nich jest pytanie, które jeszcze kilka lat temu brzmiałoby jak science fiction: czy ja naprawdę muszę iść do lekarza, żeby dostać receptę? A skoro mamy e-recepty, cyfrowe systemy i lekarzy online, to czy jest możliwe, by dostać potrzebny lek… bez właściwej analizy? Czy e-recepta bez konsultacji medycznych jest możliwa? Bez wychodzenia z domu? Bez tłumaczenia się ze swoich dolegliwości? Ba! Może nawet bez rozmowy z człowiekiem?

 

To pytanie, które stoi dziś na styku wygody, odpowiedzialności i prawa. Bo owszem: żyjemy w czasach, gdy medycyna przenosi się do Internetu, a recepta może przyjść SMS-em szybciej niż wiadomość od kuriera. Ale czy to oznacza, że wszystko jest już dozwolone, dostępne, bezpieczne i zgodne z zasadami? No właśnie – sprawdźmy.

E-recepta – czyli rewolucja w medycynie

Zanim zagłębimy się w pytanie czy e-recepta bez konsultacji medycznych jest realna, warto przypomnieć, czym właściwie jest ta słynna e-recepta. Otóż to nie jest zwykły dokument. To cyfrowa recepta wystawiana w systemie P1 Ministerstwa Zdrowia, która zastąpiła papierowe druczki i ułatwiła życie pacjentom, lekarzom, aptekarzom – no i urzędnikom.

 

Pacjent dostaje 4-cyfrowy kod, który razem z numerem PESEL pozwala zrealizować receptę w dowolnej aptece. Lekarz widzi w systemie historię leczenia, możliwe interakcje leków, a farmaceuta widzi dawki, limity i refundacje. System piękny w teorii, i naprawdę zaskakująco funkcjonalny w praktyce. A dzięki temu, że wiele wizyt odbywa się teraz zdalnie, można otrzymać potrzebny lek bez wizyty w przychodni. I to właśnie tutaj zaczyna się temat e-recept bez konsultacji. Bo „zdalnie” to nie to samo co „bez żadnej rozmowy”.

Konsultacja lekarska. Obowiązek czy formalność?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, lekarz ma obowiązek przeprowadzenia wywiadu medycznego przed wystawieniem recepty, nawet tej cyfrowej. Nie oznacza to jednak, że musi nas obejrzeć na żywo, posłuchać stetoskopem i obejrzeć gardło latarką. Konsultacja może mieć charakter teleporady, rozmowy wideo, a nawet kontaktu przez formularz medyczny, jeśli zawiera on niezbędne informacje.

 

Ale – i to „ale” jest kluczowe – lekarz musi móc podjąć świadomą decyzję medyczną. To znaczy, że nie może wystawić recepty bo ktoś napisał na czacie: mam katar, poproszę ten sam antybiotyk co zawsze. Przynajmniej nie powinien. W praktyce bowiem rynek usług medycznych – zwłaszcza w Internecie – nieco wyprzedził ustawodawcę. I właśnie dlatego możliwe stały się usługi typu e-recepta 24h, czy e-recepta bez wychodzenia z domu.

Platformy e-recept online – czy to legalne?

Jeśli wpiszemy w wyszukiwarkę frazę „e-recepta bez wizyty”, natychmiast trafimy na dziesiątki stron oferujących wystawienie recepty w 15 minut, za 49, 69, 89 zł. Na pierwszy rzut oka wygląda to bajecznie! Krótki formularz, dane personalne, opis objawów, szybka płatność i… kod recepty ląduje na telefonie. Ale czy to zgodne z prawem?

 

Jak najbardziej, jednak pod warunkiem, że formularz pełni rolę wywiadu medycznego, a lekarz realnie analizuje przekazane informacje. Jeśli jest to usługa prowadzona przez placówkę medyczną, pod nadzorem czynnych zawodowo lekarzy, zgodna z przepisami dotyczącymi udzielania świadczeń zdrowotnych – wszystko jest legalne. Problem pojawia się wtedy, gdy platforma jest tylko pośrednikiem, a decyzja lekarska sprowadzona zostaje do kliknięcia zatwierdź przez kogoś, kto nie przeczytał nawet zgłoszenia.

E-recepta na antybiotyk, antykoncepcję, leki psychotropowe: gdzie są granice?

Wbrew temu, co można przeczytać w Internecie, nie wszystkie leki mogą być wypisane w formule „na życzenie”. Istnieje cała gama substancji, które wymagają szczególnej ostrożności: leki narkotyczne, psychotropowe, silne przeciwbólowe. Ich wystawienie wiąże się z obowiązkiem posiadania pełnej dokumentacji medycznej i często badania osobistego. Co więcej, system P1 kontroluje częstotliwość i zakres wystawiania takich recept.

 

W praktyce oznacza to, że lekarz, który wystawi receptę na lek psychotropowy komuś, kto nie ma historii jego stosowania ani diagnozy psychiatrycznej naraża się na poważne konsekwencje. Niektóre platformy, świadome tego, wykluczają takie leki z oferty. Inne, niestety nie. Inaczej sytuacja wygląda np. w przypadku tabletek antykoncepcyjnych czy leków stosowanych przewlekle: np. na nadciśnienie, alergię, astmę. Jeśli pacjent stosuje je regularnie i może to udokumentować, przedłużenie recepty na podstawie formularza medycznego może być bezpieczne i zasadne. Warunkiem jest oczywiście prawdziwy kontakt z lekarzem, choćby w formie asynchronicznej.

E-recepta bez konsultacji medycznych. Gdzie kończy się wygoda, a zaczyna ryzyko?

Wielu pacjentów traktuje dziś e-receptę jako usługę, za którą płaci się jak za pizzę: prosto, szybko, bez zbędnych rozmów. I choć postęp cyfryzacji sprawił, że dostęp do leczenia jest dziś łatwiejszy niż kiedykolwiek wcześniej, to jednak nigdy nie może to odbywać się kosztem zdrowego rozsądku. Recepta, nawet ta cyfrowa, to decyzja medyczna, która musi być przemyślana, oparta o wiedzę i analizę objawów. Formularz zgłoszeniowy to nie quiz Internetowy, a lekarz, który go analizuje, powinien zachować czujność, zwłaszcza w przypadku objawów, które mogą sygnalizować coś więcej niż tylko banalną infekcję.

 

Równie ważne jest to, co pacjent robi po otrzymaniu e-recepty. Samodzielne zwiększanie dawek, łączenie leków bez wiedzy lekarza, wielokrotne zamawianie tej samej substancji przez różne platformy to realne zagrożenia zdrowotne, z których mało kto zdaje sobie sprawę. Bo skoro recepta przyszła w SMS-ie, to może nie budzi już takiego respektu, jak dawniej pieczątka z podpisem?

E-recepta bez konsultacji medycznych? Tak, ale z głową

Odpowiadając na pytanie postawione w tytule – czy e-recepta bez konsultacji medycznych jest możliwa? – odpowiedź brzmi: nie w pełnym sensie. Bo nawet jeśli nie dochodzi do rozmowy telefonicznej czy wideoporady, to i tak musi zaistnieć akt medyczny: formularz, wywiad, analiza objawów, który lekarz bierze na siebie. To nie jest automat, nie jest to kupno leku online, lecz świadczenie zdrowotne.

 

Nowoczesna medycyna daje dziś ogromne możliwości! Także możliwości w zakresie zdalnego leczenia. Ale nie możemy dopuścić, by wygoda całkowicie wyparła ostrożność, odpowiedzialność i troskę o zdrowie. E-recepta to narzędzie. A każde narzędzie może być błogosławieństwem lub niebezpiecznym narzędziem, w zależności od tego, kto i jak je stosuje.