E-konsultacje z psychiatrą, czyli szybka pomoc w czasach kryzysu psychicznego.

Są takie momenty w życiu, kiedy telefon leży obok nas, ale jego ekran wydaje się zbyt jasny, by na niego spojrzeć. Kiedy zwykłe wyjście po chleb staje się logistycznym wyzwaniem, a dźwięk powiadomienia w pracy brzmi jak alarm. W takich chwilach trudno wyobrazić sobie, że ktoś mógłby nas zrozumieć. A jeszcze trudniej, że moglibyśmy wstać, ubrać się, wsiąść do autobusu i dotrzeć do gabinetu psychiatry. I właśnie tu pojawia się rozwiązanie, które jeszcze dekadę temu mogłoby brzmieć jak wizja z filmu science fiction: e-konsultacje z psychiatrą. To możliwość porozmawiania ze specjalistą bez wychodzenia z domu, z własnego fotela, z kubkiem herbaty w dłoni, w miejscu, w którym czujemy się najbezpieczniej. Brzmi prosto, niemal zbyt prosto. A jednak dla wielu pacjentów taka forma kontaktu jest nie tylko wygodą, ale prawdziwym ratunkiem w czasie kryzysu psychicznego.

Jak wyglądają e-konsultacje z psychiatrą i czym różnią się od wizyty w gabinecie?

Wyobraźmy sobie zwykłą wizytę u psychiatry. Poczekalnia, zapach środków dezynfekujących, krótka rozmowa z rejestracją, a potem wejście do gabinetu i kontakt twarzą w twarz. W przypadku e-konsultacji elementy te zostają zastąpione przez logowanie na platformę, włączenie kamerki lub, jeśli wolimy: rozmowę głosową. Cała reszta, a więc to, co najważniejsze, pozostaje bez zmian. Diagnoza, rozmowa, możliwość omówienia objawów, dobrania leczenia czy zmiany dawkowania leków.

 

Psychiatra prowadzący e-konsultację ma dostęp do tych samych narzędzi, co w gabinecie stacjonarnym. Może wystawić receptę w formie e-recepty, skierowanie czy zwolnienie lekarskie. Może też, co często bywa kluczowe, zareagować szybko, bez kilkutygodniowego oczekiwania na termin. W praktyce oznacza to, że jeśli dzisiaj czujemy, że kryzys psychiczny zaczyna wymykać się spod kontroli, mamy szansę porozmawiać z lekarzem nawet tego samego dnia.

 

Warto zaznaczyć, że e-konsultacje z psychiatrą nie są rozwiązaniem dla absolutnie każdej sytuacji. W nagłych, bezpośrednich zagrożeniach życia takich jak myśli samobójcze w fazie realizacji czy ostre psychozy, konieczna jest pomoc interwencyjna i kontakt z pogotowiem lub izba przyjęć. Jednak w zdecydowanej większości przypadków, szczególnie w początkowych stadiach kryzysu, e-wizyta może być pierwszym, bardzo ważnym krokiem w stronę poprawy.

Zalety e-konsultacji – coś więcej niż wygoda

Dla wielu osób największą zaletą jaką mają e-konsultacje z psychiatrą jest możliwość uniknięcia podróży do gabinetu. To szczególnie ważne dla pacjentów z zaburzeniami lękowymi, agorafobią czy depresją, które odbierają siłę do wychodzenia z domu. Ale wygoda to tylko wierzchołek góry lodowej.

 

Kolejnym atutem jest dostępność. W Polsce, gdzie kolejki do psychiatrów potrafią sięgać kilku miesięcy, możliwość skorzystania z usług specjalisty online skraca czas oczekiwania do minimum. Dodatkowo, dzięki temu rozwiązaniu, pacjenci z mniejszych miejscowości, gdzie psychiatrów jest jak na lekarstwo, mogą skonsultować się z dobrym specjalistą bez konieczności pokonywania dziesiątek kilometrów.

 

E-konsultacje sprzyjają też regularności leczenia. Łatwiej umówić kontrolną rozmowę co kilka tygodni, kiedy można to zrobić w przerwie na lunch lub wieczorem po pracy. Pacjent, który nie musi rezerwować pół dnia na dojazd, rzadziej odwołuje wizyty i częściej trzyma się planu leczenia. Nie bez znaczenia jest też kwestia poczucia bezpieczeństwa. Własny pokój, znajome otoczenie, brak obcych osób w poczekalni to czynniki, które mogą ułatwić otwartą rozmowę o trudnych sprawach. W gabinecie niektórzy czują presję, by „wypaść dobrze” lub szybciej skończyć rozmowę. Online łatwiej pozwolić sobie na szczerość.

E-konsultacje z psychiatrą. Czy wirtualny kontakt wystarczy, by naprawdę pomóc?

To jedno z najczęściej zadawanych pytań, szczególnie przez osoby, które nigdy wcześniej nie korzystały z takiej formy pomocy. Odpowiedź nie jest czarno-biała. W wielu przypadkach e-konsultacje z psychiatrą mogą być równie skuteczne, co wizyty stacjonarne. Jeżeli tylko pacjent jest gotów na otwartą rozmowę, a lekarz potrafi odpowiednio zadać pytania i zebrać wywiad medyczny.

 

Ograniczeniem bywa brak możliwości przeprowadzenia pełnego badania fizykalnego, jeśli jest ono potrzebne w procesie diagnozy. Jednak psychiatra bazuje przede wszystkim na rozmowie, obserwacji i analizie objawów, a te elementy można ocenić równie dobrze przez ekran, jak i na żywo.

 

Ciekawym aspektem jest fakt, że niektórzy pacjenci czują się w rozmowie online swobodniej niż w gabinecie. Ekran staje się swoistą „tarczą ochronną”, pozwalającą mówić o rzeczach, które w bezpośrednim kontakcie byłyby trudniejsze do wypowiedzenia. Paradoksalnie więc technologia, którą czasem obwiniamy za pogłębianie izolacji społecznej, potrafi w tej roli stać się pomostem do prawdziwego kontaktu z drugim człowiekiem.

E-konsultacje jako nowy standard w psychiatrii?

Jeszcze kilka lat temu konsultacja psychiatryczna online była traktowana jako rozwiązanie awaryjne: dla osób w podróży lub w wyjątkowych okolicznościach. Pandemia COVID-19 zmieniła to diametralnie, pokazując, że telemedycyna może być pełnoprawnym narzędziem opieki zdrowotnej. Dziś coraz więcej pacjentów decyduje się na mieszany model. Część wizyt odbywa stacjonarnie, a część online, w zależności od sytuacji i potrzeb.

 

Być może za kilka lat nikogo nie będzie już dziwić, że pierwsza wizyta u psychiatry odbywa się z kanapy w salonie, a leczenie kontroluje się podczas wideorozmów. Kluczem będzie jednak utrzymanie jakości kontaktu. Bo w psychiatrii, niezależnie od tego, czy łączy nas biurko w gabinecie czy ekran laptopa, fundamentem pozostaje relacja lekarz–pacjent.

 

W czasach, gdy tempo życia, niepewność gospodarcza i natłok informacji coraz częściej popychają nas ku kryzysom psychicznym, szybka dostępność pomocy może być różnicą między krótkim załamaniem a wielomiesięcznym kryzysem. E-konsultacje z psychiatrą nie są magicznym rozwiązaniem wszystkich problemów. Są natomiast drzwiami, które można otworzyć natychmiast, kiedy tylko czujemy, że zaczynamy się gubić. A w świecie, w którym czas reakcji ma znaczenie, taka możliwość bywa bezcenna.